સમય સાથે બદલો, સખત મહેનત, નૈતિક્તા વ્યવસાયમાં જરૂરી બાકી ઈશ્ર્વર પર છોડો…
(પ્રતિનિધિ દ્વારા)
રાજકોટ તા. 4
રાજકોટ સૌરાષ્ટ્રના ઉદ્યોગજગતમાં પોપટભાઈ ફિલ્ડમાર્શલના નામે જાણીતા કડવા પાટીદાર ઉદ્યોગપતિ પોપટભાઈ કરશનભાઈ કણસાગરાના અવસાનથી તેમના પરિવાર ઉપરાંત ઉદ્યોગજગત અને સેવાક્ષેત્રે જબરી ખોટ પડી છે. રાજકોટમાં 58 વર્ષ પહેલા ઓઈલ એન્જિનની શોધ કરી કૃષિ સિંચાઈ ક્ષેત્રે ક્રાંતિ સર્જનાર સ્વ.પોપટભાઈ પટેલે ડીઝલ એન્જિન ક્ષેત્રમાં આપેલું યોગદાન અવિસ્મરણીય છે અને તેમની ફિલ્ડમાર્શલ બ્રાન્ડ પણ એટલી જ પ્રચલિત થઈ છે.
પોપટભાઈ પટેલે રાજકોટમાં 1963થી શરૂ કરેલી ઔદ્યોગિક સફર આજે વટવૃક્ષ બની ગઈ છે અને ડીઝલ એન્જિનથી શરૂ થયેલું ‘ફિલ્ડમાર્શલ’ એમ્પાયર આજે ઓર્ગેનિક ફર્ટીલાઈઝર, ઘરઘંટી, મિની ટ્રેકટર, ઓટોમોબાઈલ એજન્સી સહિતના ક્ષેત્રમાં વિકસ્યું છે. પોપટભાઈ પટેલે તેમના ક્ષેત્રમાં માત્ર રૂા.25000ની મૂડીથી તેમનો વ્યવસાય શરૂ કર્યા પછી, ફિલ્ડ માર્શલ ડીઝલ એન્જિનનું ઉત્પાદન કરતા પોપટભાઇ પટેલે તેમના વ્યવસાયને રૂા.250 કરોડની ઊંચાઈએ પહોંચાડવામાં સફળતા મેળવી છે. સખત પરિશ્રમ અને સ્વચ્છ વિવેકના મહત્ત્વ પર ભાર મૂકતા, પોપટભાઈનો જીવન મંત્ર એ હતો કે વ્યક્તિએ ગુણવત્તાની સાતત્યતા સુનિશ્ર્ચિત કરવી જોઈએ અને તેમના ક્ષેત્રમાં માસ્ટર બનવા માટે બદલાતા સમય સાથે તાલમેલ જાળવી રાખવો જોઈએ. કોઈ આશ્ર્ચર્ય નથી કે પોપટભાઈ પટેલ ફળતાપૂર્વક તમામ અવરોધો સામે લડ્યા અને અંતે વિજેતા બન્યા. સખત મહેનત કરો… સમય સાથે બદલો, નૈતિકતા સાથે તમારો વ્યવસાય કરો અને બાકીનું બધું ભગવાન પર છોડી દો… તમને સફળતા મળવાની જ છે. જીવન હોય કે કારકિર્દી હોય કે વ્યવસાય, દરેક વ્યક્તિ એ જાણવા માગે છે કે સફળતા કેવી રીતે મેળવવી પરંતુ દરેકનો જવાબ અલગ છે. પરંતુ રાજકોટના ધોરાજી જિલ્લાના પાટણવાવ ગામમાં રહેતા પોપટભાઈ પટેલે સતત એક જ સંયમ જાળવી રાખ્યો હતો કે, સખત મહેનત કરતા રહો બાકીનું ભગવાન સંભાળશે. હા, તમારો અંતરાત્મા સ્પષ્ટ હોવો જોઈએ.
પાટણવાવમાં જન્મેલા પોપટભાઈએ શરૂઆતમાં ગરીબીના દિવસો જોયા હતા. માતા-િ5તાની ચૂનાની ખાણમાં ઉઘાડા પગે કામ કરતા પરંતુ મહેનતુ પોપટભાઈ પટેલે બદલાતા સમય સાથે તાલ મિલાવી સમય બદલી નાંખ્યો. તેમનું ઉત્પાદન ફિલ્ડમાર્શલ નામનું ડીઝલ એન્જિન છે. માત્ર રાજકોટ કે ગુજરાતમાં જ નહીં, સમગ્ર દેશમાં લોકો આ બ્રાન્ડ નેમ-ફિલ્ડમાર્શલથી પરિચિત છે. એવો સમય હતો જ્યારે રાજકોટ ડીઝલ એન્જિનના નગર તરીકે જાણીતું હતું જેમાં 100 થી વધુ એકમો તેનું ઉત્પાદન કરતા હતા, પરંતુ મોટાભાગના કારખાના સમય જતાં તેઓ બંધ થઈ ગયા હતા. પોપટભાઈ બચી ગયેલા મુઠ્ઠીભર લોકોમાં હતા. તેના એન્જિન હજુ પણ ધમાકેદાર બિઝનેસ કરી રહ્યા છે.
પાટણવાવમાં માત્ર ધોરણ 8 સુધીનું શિક્ષણ મળતું હોવાથી તેમણે ત્યાં સુધીનો અભ્યાસ કર્યો અને પછી ખાણમાં જોડાયા. રવાનગી માટે ટ્રકો પર લોડ કરાયેલા પથ્થરોનો હિસાબ રાખતા ત્યારે તેમને એવો કોઈ અંદાજ નહોતો કે તેમણે તેની ખાણની નોકરીમાં મેળવેલી આ હિસાબી કુશળતા ભવિષ્યમાં તેમને માટે સારી સ્થિતિમાં ઉભી કરશે.
એક અખબારમાં પ્રકાશિત તકનીકી સંસ્થાની જાહેરાત જોઈ પોપટભાઈએ આ સંસ્થામાં એડમિશન લીધું. 10 રૂપિયા ખિસ્સામાં રાખીને તે રાજકોટ આવ્યા અને પટેલ ધર્મશાળામાં રોકાયા હતા, જ્યારે પૈસા ખલાસ થઈ ગયા ત્યારે તેના મિત્રો તેની પડખે ઉભા હતા. તેમણે અભ્યાસ કર્યો અને એસ.એસ.સી.માટે બેઠા. પરીક્ષા આપી, પરંતુ અંગ્રેજીમાં નાપાસ થયા. તેમણે આગળ અભ્યાસ કર્યો ન હતો પરંતુ તેના ટેકનિકલ કોર્સના બળ પર તેમને નોકરી મળી ગઈ.
એક એવો સમય હતો જ્યારે તેઓ દરરોજ 5000 એન્જિન બનાવતા હતા. એક વર્ષ માટે મહત્તમ ઉત્પાદન સૌથી વધુ 1,62000 એન્જિન સુધી પહોંચ્યું. તેમના પુત્ર નીતિનભાઈ કહે છે કે હવે તેઓ દર પાંચ મિનિટે એક એન્જિન બનાવવાની ક્ષમતા ધરાવે છે.
